Wat is de vaccinatiegraad en hoe wordt deze berekend?
Steeds meer mensen hebben één prik gehad en steeds meer mensen hebben hun vaccinatie afgerond. Het gedeelte van de bevolking dat gevaccineerd is, noemen we de vaccinatiegraad. Het RIVM berekent de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en gemeente op een andere manier dan de totale vaccinatiegraad van het ECDC, het ‘Europese RIVM’. Het RIVM en het ECDC komen ook tot een iets ander cijfer. We leggen dit hieronder uit.
Het RIVM houdt bij hoeveel prikken zijn gezet. Zo weten we hoeveel mensen in Nederland een eerste of tweede prik hebben gehad. We laten op het Coronadashboard het aantal gedeeltelijk en volledig gevaccineerde mensen zien.
We willen half september 2021 ook de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en per gemeente op het dashboard gaan laten zien. Het RIVM en het ECDC hebben deze cijfers. Het RIVM gebruikt voor de berekening van de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en per gemeente andere gegevens dan voor de schatting van de totale vaccinatiegraad in Nederland, dat gerapporteerd wordt aan het ECDC.
ECDC: aantal gevaccineerde volwassenen in Nederland
Het ECDC toont de vaccinatiegraad van alle volwassen Nederlanders, op basis van de cijfers die het RIVM doorgeeft. Op de website van het ECDC staat het deel van de mensen dat tenminste één prik heeft gekregen en het deel van de mensen dat volledig gevaccineerd is.
Het ECDC krijgt van het RIVM door hoeveel prikken er naar schatting zijn gezet. Voor de GGD’en gebeurt dit op basis van anonieme geregistreerde prikken. Prikken die zijn gezet door huisartsen en instellingen worden alleen bij het RIVM geregistreerd als de gevaccineerde daar toestemming voor geeft. Om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van hoeveel prikken door huisartsen en instellingen zijn gezet, wordt gekeken naar het aantal vaccindoses dat is uitgeleverd door het RIVM. Onder andere door te schatten hoeveel vaccinaties er uit een flesje gehaald kunnen worden en hoeveel spillage er is, wordt geschat hoeveel prikken door de huisartsen en instellingen zijn gezet. Door de geregistreerde GGD-prikken en het geschat aantal prikken bij huisartsen en instellingen op te tellen, geeft dit een beeld van de totale vaccinatiegraad van de volwassen Nederlanders.
Omdat dit deels een schatting is, kan de werkelijke vaccinatiegraad wat afwijken. Ook omdat nog niet duidelijk is hoeveel vaccins door huisartsen en instellingen uiteindelijk niet worden gebruikt. Ook laat het niet zien hoe oud de mensen zijn die een prik hebben gehad of in welke gemeente zij wonen.
RIVM: vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en gemeente
Het RIVM houdt in het landelijk registratiesysteem (CIMS) bij hoeveel mensen een eerste of tweede prik hebben gehad. Hierin staan gezette prikken die GGD-en, huisartsen en instellingen hebben doorgegeven, als de gevaccineerde daar toestemming voor heeft gegeven. Voor vaccinaties gezet door de GGD heeft het RIVM daarnaast een complete set anonieme gegevens beschikbaar, waarvoor de gevaccineerde geen toestemming hoeft te geven. Het RIVM kan op basis van deze anonieme gegevens samen met de CIMS-gegevens zien hoe oud mensen zijn die een prik hebben gehad en in welke gemeente zij wonen. Zo kan het RIVM de vaccinatiegraad per gemeente of leeftijdsgroep laten zien.
Het aantal geregistreerde mensen is groot genoeg om per leeftijdsgroep en gemeente voldoende inzicht te geven in de vaccinatiegraad. Deze vaccinatiegraad ligt in werkelijkheid hoger, omdat mensen die geen toestemming geven om hun vaccinatiegegevens in CIMS te laten registreren, en die door andere partijen dan de GGD zijn gevaccineerd, hierin niet kunnen worden meegenomen.
Verschillen in de cijfers
Op de website van het ECDC staat op 4 augustus 2021 dat van de volwassen Nederlanders 84,8% ten minste één prik heeft gehad en 66% volledig gevaccineerd is. Het RIVM publiceert in zijn weekrapportage de cijfers over de totale vaccinatiegraad niet, maar laat alleen de cijfers per leeftijdsgroep en gemeente zien. Als je de cijfers van het RIVM per leeftijdsgroep zelf optelt, dan kom je tot bijna 80% van de volwassen Nederlanders die ten minste één prik heeft gehad en bijna 63% die volledig is gevaccineerd. Het verschil in de cijfers van het RIVM en het ECDC heeft meerdere oorzaken.
Ten eerste kan iemand die gevaccineerd wordt, zoals gezegd zelf kiezen of dit in het registratiesysteem van het RIVM (CIMS) wordt geregistreerd of niet. Omdat niet iedereen daarvoor toestemming geeft, staat niet elke gezette prik in het RIVM-systeem. De vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en per gemeente ligt daardoor in werkelijkheid hoger. Bij het ECDC worden al deze mensen in de cijfers wél meegeteld, omdat het aantal prikken van huisartsen en instellingen geschat wordt aan de hand van geleverde vaccins. De ECDC-vaccinatiegraad is daarom wat hoger.
Ten tweede gebruikt het RIVM een recentere bron om te bekijken hoeveel mensen in Nederland wonen dan het ECDC. De bron die het ECDC gebruikt telt iets minder inwoners dan de bron die het RIVM gebruikt. De vaccinatiegraad – immers het percentage van de totale bevolking dat gevaccineerd is – komt daardoor bij het ECDC ook wat hoger uit dan bij het RIVM.