Vaccinaties
Waar komen de cijfers vandaan?
Het RIVM levert weekcijfers over de vaccinatiegraad en het aantal gevaccineerde mensen; deze cijfers komen op woensdag op het dashboard. De cijfers over de totale vaccinatiegraad in Nederland (18 jaar en ouder / 12 jaar en ouder) komen uit een andere bron dan de cijfers over de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en de vaccinatiegraad per gemeente.
De cijfers over de totale vaccinatiegraad in Nederland zijn de berekende cijfers die het RIVM aanlevert aan ECDC. Deze data zijn nog niet beschikbaar als open data.
De cijfers over de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep zijn nog niet beschikbaar als open data.
De cijfers over de vaccinatiegraad per gemeente zijn beschikbaar als open data.
- Bekijk de open data van het RIVM over de vaccinatiegraad per gemeente
- Bekijk de beschrijving van de dataset van het RIVM over de vaccinatiegraad per gemeente
Het RIVM levert wekelijks cijfers over het aantal gezette prikken. Deze data zijn op dit moment nog niet beschikbaar als open data.
Hoe komen de cijfers tot stand?
Vaccinatiegraad
Het RIVM baseert de cijfers over de totale landelijke vaccinatiegraad tot nu toe op het berekende aantal gezette prikken, omdat de gemelde prikken in het registratiesysteem CIMS eerder niet compleet genoeg waren. Omdat de vaccinatiegraad deels gebaseerd is op berekeningen, kan de werkelijke vaccinatiegraad iets anders zijn.
De cijfers over de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en de vaccinatiegraad per gemeente komen wel uit CIMS. Het RIVM registreert in CIMS bij hoeveel mensen de vaccinatie is begonnen en bij hoeveel mensen de vaccinatie is afgerond. Een vaccinatie is begonnen als iemand een eerste prik heeft gehad. Een vaccinatie is afgerond als iemand de laatste benodigde prik heeft gehad. Afhankelijk van het type vaccin is dat direct na de eerste prik (Janssen-vaccin) of pas na de tweede prik (andere vaccins). Als iemand de laatste benodigde prik heeft gehad, is deze persoon volledig gevaccineerd.
Op het dashboard laten we bij ‘opkomst 1e prik’ zien hoeveel mensen minimaal één prik hebben gehaald. We laten ook zien hoeveel mensen alle benodigde prikken hebben gehad en dus volledig zijn gevaccineerd.
Als in een bepaalde bevolkingsgroep de vaccinatiegraad heel hoog of juist heel laag is, kan dit herleidbaar zijn tot personen. Vanwege de privacy toont het dashboard in die gevallen daarom 'meer dan 95%' of 'minder dan 5%' in plaats van een precies percentage.
Vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en per gemeente en aantal volledig gevaccineerde mensen in werkelijkheid hoger
De vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en per gemeente ligt in werkelijkheid hoger dan op het dashboard staat. Dat heeft drie oorzaken:
- Huisartsen en instellingen hebben een klein deel van de prikken die zij hebben gezet nog niet gemeld aan CIMS. De cijfers over het aantal gevaccineerde mensen zijn daardoor niet compleet.
- In CIMS staan alleen de prikken die zijn gezet bij mensen die toestemming hebben gegeven om hun vaccinatie te registreren.
- Mensen die twee prikken hebben gehad met twee verschillende vaccins, tellen op het dashboard nog niet mee als volledig gevaccineerd. Het gaat bijvoorbeeld om mensen die een eerste prik met het AstraZeneca-vaccin hebben gehad bij de huisarts en een tweede prik met BioNTech/Pfizer of Moderna bij de GGD.
Voor de leesbaarheid gebruikt het dashboard afgeronde getallen voor de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en per gemeente. We ronden alle getallen naar beneden af.
Wachttijd na laatste prik
Op het dashboard telt iemand als volledig gevaccineerd direct na de laatste prik. Het dashboard houdt dus geen rekening met de wachttijd na de laatste prik. In Nederland geldt een wachttijd van vier weken voor het Janssen-vaccin en een wachttijd van twee weken voor overige vaccins. Pas daarna geeft de vaccinatie voldoende bescherming tegen COVID-19 en telt de vaccinatie ook als een geldig coronabewijs.
Gezette prikken
Het RIVM houdt in CIMS bij hoeveel prikken GGD-priklocaties, de ziekenhuizen, de instellingen en de huisartsen hebben gezet. Maar de gegevens in CIMS zijn nog niet compleet, omdat huisartsen en instellingen een klein deel van de prikken die zij hebben gezet nog niet hebben gemeld. Daarom toont het dashboard een berekening van het RIVM van het totaal aantal gezette prikken.
Het RIVM maakt de berekening door te kijken naar hoeveel vaccins er zijn bezorgd bij priklocaties. Het RIVM gaat uit van 6,9 doses per flesje voor BioNTech/Pfizer, 10 per flesje Moderna, 11 per flesje AstraZeneca en 5 per flesje Janssen. Voor sommige vaccins kunnen dit andere hoeveelheden zijn dan de fabrikant aangeeft. Het RIVM houdt in de berekende aantallen rekening met 1% verspilling. Bij een deel van de prikken die door de GGD’en zijn gezet, staat in CIMS niet vermeld met welk vaccin dit is gedaan. Deze prikken zijn niet meegerekend in de grafiek.
- Bekijk de toelichting op de berekening op de website van het RIVM
Onder de tabel met de vaccinatiecijfers staat een groene balk. Als u hier klikt op 'meer informatie', verschijnt een tekst met uitleg.
In de gezette prikken tellen de 'derde prikken' die de GGD heeft gezet nog niet mee. De derde prik is de extra prik voor mensen met een ernstige afweerstoornis.
Veranderingen in de cijfers
Correctie aantal volledig gevaccineerde mensen
Vanaf 11 november 2021 tellen mensen die corona en één prik hebben gehad mee als volledig gevaccineerd in de grafiek ‘Gevaccineerde mensen’. Tot deze datum telden zij mee bij de gedeeltelijk gevaccineerde mensen.
Vaccinatiegraad
Mensen die één prik hebben gehad nadat ze corona hebben gehad, tellen vanaf 22 september 2021 ook mee als volledig gevaccineerd in de cijfers per gemeente en per leeftijdsgroep. Hierdoor zijn deze cijfers gestegen. Daarnaast is op dezelfde datum een aantal vaccinaties met Janssen die te veel waren meegeteld, uit de data gehaald. Daardoor is de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep wat gedaald.
Ontbrekende prikken toegevoegd
Op 27 juli 2021 zijn ongeveer 160.000 prikken verwerkt die niet goed waren doorgekomen bij het RIVM. Deze zijn op die datum toegevoegd op het dashboard.
Verbeterde data
De GGD heeft geannuleerde of mislukte vaccinaties uit de data verwijderd. Ook heeft de GGD correcties doorgevoerd bij prikken die met verschillende type vaccins zijn gezet. Ongeveer 160.000 prikken zijn uit de dataset verwijderd. In de verbeterde dataset zijn de cijfers tot 9 augustus 2021 verwerkt. Dit is op 10 augustus 2021 op het dashboard bijgewerkt.
Gezette prikken
Vanaf 11 november 2021 geldt voor vaccinaties die worden toegediend door andere uitvoerders dan de GGD (bijvoorbeeld instellingen of ziekenhuizen), dat het niet meer mogelijk is om te schatten hoeveel vaccins er zijn toegediend voor een eerste of tweede vaccinatie. De reden hiervoor is dat de schatting van het aantal toegediende eerste en tweede prikken gebaseerd wordt op het aantal uitgereden vaccins. Bij de uitgereden vaccins wordt geen onderscheid gemaakt tussen de vaccins voor de eerste en tweede prikken en de vaccins die gebruikt worden voor de boosterprik. Er wordt daarom aangenomen dat er door overige uitvoerders vanaf 11 november 2021 geen eerste en tweede prikken meer worden toegediend.
Waar kwamen de cijfers vandaan?
Gegevens over de leveringen en de voorraad zijn afkomstig van het RIVM. Deze gegevens zijn niet beschikbaar als open data.
De cijfers over vaccinatiebereidheid kwamen uit het gedragsonderzoek van het RIVM. Het RIVM leverde deze cijfers aan als open data.
- Bekijk de open data van het RIVM over de vaccinatiebereidheid
- Bekijk de beschrijving van de dataset van het RIVM over de vaccinatiebereidheid
Hoe zijn de cijfers tot stand gekomen?
Leveringen
Het dashboard toont in de grafiek ‘Leveringen’ de vaccins die Nederland krijgt. Het RIVM gaat uit van 6,9 doses per flesje voor BioNTech/Pfizer, 10 doses per flesje voor Moderna, 11 doses per flesje voor AstraZeneca en 5 doses per flesje voor Janssen. Voor sommige vaccins kunnen dit andere hoeveelheden zijn dan de fabrikant aangeeft.
In deze cijfers tellen ook de vaccins voor Caribisch Nederland mee en de vaccins die Nederland doneert aan andere landen.
Voorraad per type vaccin
Het dashboard toont in de grafiek ‘Voorraad per type vaccin’ de totale en de beschikbare voorraad per type vaccin bij de centrale opslaglocatie. De totale voorraad bevat de beschikbare en de nog niet beschikbare voorraad. De nog niet beschikbare voorraad zijn de vaccins die nog gecontroleerd moeten worden.
De omvang van de voorraden fluctueert. Vlak na een nieuwe levering is de totale voorraad van een vaccin relatief hoog, vlak voor de volgende levering uit controle komt, is de beschikbare voorraad lager.
In deze cijfers tellen ook de vaccins voor Caribisch Nederland mee en de vaccins die Nederland doneert aan andere landen.
Vaccinatiebereidheid
De cijfers zijn een optelsom van deelnemers aan het gedragsonderzoek die al gevaccineerd zijn en deelnemers die gevaccineerd willen worden. In het gedragsonderzoek krijgen mensen de vraag of zij een uitnodiging hebben gehad voor vaccinatie. Het percentage op het dashboard bij ‘vaccinatiebereid of al gevaccineerd’ bestaat uit de som van vier antwoordcategorieën, namelijk: 1) uitnodiging ontvangen en al gevaccineerd, 2) uitnodiging ontvangen en afspraak gemaakt, 3) uitnodiging ontvangen en van plan afspraak te maken, en 4) nog geen uitnodiging ontvangen maar wil wel gevaccineerd worden.
De deelnemers aan het onderzoek zijn een zo goed mogelijke afspiegeling van de bevolking. Het is echter bekend dat bepaalde groepen niet goed vertegenwoordigd zijn in het onderzoek, zoals mensen met een migratieachtergrond. Bij deze groepen is de vaccinatiebereidheid lager. Als deze groepen wel goed vertegenwoordigd zouden zijn in het onderzoek, zouden de cijfers volgens het RIVM waarschijnlijk iets lager zijn.
Veranderingen in de cijfers
Tot en met ronde 11 van het gedragsonderzoek (gehouden van 20 t/m 26 april) werd onderzoek gedaan naar de vaccinatiebereidheid van mensen die nog geen uitnodiging hadden gehad voor vaccinatie. Alleen mensen die nog geen uitnodiging hadden gehad, kregen de vraag of zij een prik willen hebben tegen COVID-19. Omdat steeds meer mensen een uitnodiging hebben gehad, levert deze vraagstelling na verloop van tijd een vertekend beeld op.
Vanaf ronde 12 (gehouden van 11 t/m 17 mei) is de vraagstelling daarom aangepast zoals hierboven beschreven onder ‘Hoe komen de cijfers tot stand?’.
Andere cijfers over vaccinatiebereidheid
Er zijn ook andere terugkerende onderzoeken die de vaccinatiebereidheid meten, bijvoorbeeld het onderzoek van I&O research en het onderzoek van Ipsos. Het RIVM doet ook nog een ander onderzoek (WP3) dat de vaccinatiebereidheid meet, maar dit onderzoek wordt minder vaak uitgevoerd. Het CBS doet onderzoek per kwartaal.
De uitkomsten van de onderzoeken kunnen verschillen. Dit komt onder andere doordat het RIVM in het gedragsonderzoek alleen de mensen meetelt die duidelijk ‘ja’ antwoorden op de vraag of ze een prik willen krijgen, terwijl andere onderzoeken ook alle mensen meetellen die ‘waarschijnlijk wel’ een prik willen. Ook kan de datum van het onderzoek invloed hebben op de vaccinatiebereidheid, omdat de vaccinatiebereidheid verandert over tijd.