Cijfers over nieuwe intensive care opnames zijn beschikbaar gesteld als open data door Stichting NICE. Zie hier de beschrijving van deze dataset. Met deze data wordt het gemiddelde berekend van de afgelopen drie dagen, dus exclusief vandaag. Door de waarden van elke dag (gisteren, eergisteren en de dag daarvoor) bijeen te tellen, te delen door drie en de uitkomst hiervan af te ronden naar één cijfer achter de komma komen we tot het gemiddelde.
De bezetting van IC-bedden wordt verkregen via open data van het LCPS. Zie hier de beschrijving van deze dataset. Daarin staan zowel het aantal IC-bedden bezet door COVID-19 patiënten, als het aantal IC-bedden bezet door overige patiënten. Het percentage IC-bedden met COVID-19 patiënten wordt berekend door het aantal IC-bedden bezet met COVID-19 patiënten, te delen door het totaal aantal bezette IC-bedden. De bedbezetting cijfers van vóór 1 juni zijn niet beschikbaar omdat bepaalde kwaliteitscontroles niet hebben plaatsgevonden vóór deze datum. Daardoor kunnen deze gegevens onvolkomenheden bevatten en worden die niet door het LCPS gepubliceerd.
Nieuwe ziekenhuisopnames, exclusief intensive care opnames, worden beschikbaar gesteld als open data door Stichting NICE. Zie hier de beschrijving van deze dataset. Met deze data wordt het gemiddelde berekend van de afgelopen drie dagen (gisteren, eergisteren en de dag daarvoor). Let op dat hierbij dus niet ziekenhuisopnames van de lopende dag (vandaag) worden meegenomen. Dit omdat die dag nog niet verstreken is en daardoor de registratie van vandaag nog zeer onvolledig zal zijn. Hoewel ziekenhuizen proberen om COVID-19 patiënten snel te registreren, is het aannemelijk dat de registratie achter loopt. Om deze reden zijn de aantallen van de afgelopen dagen meestal ook nog onvolledig. Deze gegevens worden op het dashboard daarom elke dag ververst.
Voorheen gebruikte het dashboard open data van het RIVM voor nieuwe ziekenhuisopnames op landelijk niveau. Zie hier de beschrijving van deze dataset. Deze dataset is gebaseerd op de Osiris database. Echter is hier sprake van aanzienlijke onderrapportage. Het bestand van NICE is completer, maar hanteert ook een ruimere definitie van ziekenhuisopname. De RIVM-dataset neemt alleen de patiënten mee die vanwege COVID-19 in het ziekenhuis liggen, terwijl NICE dat onderscheid niet maakt en dus ook ziekenhuisopnames van patiënten met COVID-19 die om een andere reden in het ziekenhuis zijn opgenomen, meeneemt.
NICE gegevens kunnen op dit moment nog niet vertaald worden naar gegevens op veiligheidsregio en gemeenteniveau. Voor deze niveaus wordt daarom nog gebruik gemaakt van gegevens uit Osiris. Er wordt aan gewerkt om ook op deze niveaus de data van Stichting NICE te kunnen tonen.
De bezetting van ziekenhuisbedden (exclusief IC-bedden) wordt als open data beschikbaar gesteld door het LCPS. Zie hier de beschrijving van deze dataset. De bedbezetting cijfers van vóór 1 juni zijn niet beschikbaar omdat bepaalde kwaliteitscontroles niet hebben plaatsgevonden vóór deze datum. Daardoor kunnen deze gegevens onvolkomenheden bevatten en worden die niet door het LCPS gepubliceerd.
Het aantal positief geteste mensen wordt dagelijks gepubliceerd als open data door het RIVM. Zie hier de beschrijving van deze dataset. Het gaat om het aantal positief geteste mensen die aan het RIVM gemeld zijn in de afgelopen 24 uur, tot 10.00 op de dag van publicatie van het cijfer. De datum die gebruikt wordt, is de datum van melding door de GGD bij het RIVM. Dat is dus niet hetzelfde als de datum waarop mensen zijn getest.
Artsen en laboratoria moeten besmettingen met infectieziekten melden bij de GGD. Er worden echter ook - steeds vaker - tests afgenomen door particuliere organisaties en door individuen. De uitslagen hiervan worden niet altijd bij de GGD gemeld of de melding telt niet mee omdat de test die gebruikt is niet voldoet aan de normen van het RIVM. Het (dagelijks) aantal besmettingen dat we op het dashboard weergeven geeft dus geen compleet beeld. Daar moet rekening mee gehouden worden bij het interpreteren van dit cijfer.
Het doorgeven van cijfers is deels mensenwerk. Het komt voor dat op het moment dat het RIVM de balans opmaakt over het laatste etmaal nog niet alle besmettingen goed zijn doorgegeven door de GGD’en. Ontbrekende meldingen worden dan later alsnog doorgegeven. Het ontbreken van meldingen of het vertraagd doorgeven van meldingen kan het dagelijkse beeld vertekenen. Het voortschrijdende gemiddelde filtert dit soort fluctuaties eruit en geeft daarom vaak een beter beeld.
Het RIVM kan ook met terugwerkende kracht correcties uitvoeren op eerder gepubliceerde cijfers. Deze correcties komen dan in het open databestand te staan en worden overgenomen door het dashboard. Het databestand registreert op niveau van veiligheidsregio en gemeente. Om tot landelijke gegevens te komen tellen we alle meldingen bij elkaar op. In het aanleverbestand wordt voor sommige meldingen de gemeente en/of veiligheidsregio niet vermeld, omdat die gegevens ontbreken. Die kunnen dan niet op dat niveau worden getoond, maar wel op landelijk niveau.
We berekenen op basis van de absolute aantallen het relatieve aantal positief geteste mensen naar rato van het aantal inwoners. Dit doen we door het aantal positief geteste mensen te delen door het aantal inwoners van Nederland. We geven dit weer als het aantal positief geteste personen per 100.000 inwoners. Het aantal inwoners wordt gebaseerd op deze CBS-indeling. De leeftijdsverdeling wordt bepaald op basis van de landelijke cijfers, omdat in het gemeentelijke bestand geen leeftijden worden geregistreerd. Er kunnen daarom kleine verschillen ontstaan tussen de tabel zoals weergegeven in de 'wekelijks update epidemiologische situatie COVID-19 in Nederland' op de website van het RIVM en zoals weergeven op het dashboard.
De signaalwaarde voor het aantal positief geteste mensen bedraagt 7 op de 100.000 inwoners. Dit betekent dat vanaf deze waarde mogelijk het aantal besmettingen te hard oploopt om het virus in de hand te houden. Deze waarde wordt bijvoorbeeld ook in Duitsland gehanteerd. Een signaalwaarde functioneert als een ‘alarmbel’ om met urgentie naar de situatie te kijken.
Voor het berekenen van het percentage positief geteste mensen wordt alleen gekeken naar de tests die via de GGD plaatsvinden en waarvan de testuitslag bekend is. De gegevens over de GGD teststraten worden wekelijks door het RIVM aangeleverd bij het ministerie van VWS.
Deze gegevens worden wekelijks (op dinsdag) aangeleverd als open data door het RIVM. De waarden zoals weergeven in het bestand worden direct overgenomen op het dashboard.
Het reproductiegetal is geen exacte waarde maar een betrouwbare schatting. De R-waarde is gebaseerd op (1) het aantal IC- en ziekenhuisopnamen en (2) de dag waarop deze patiënten symptomen ontwikkelden. Het coronadashboard geeft als meest actuele waarde de R weer van minimaal twee weken geleden.
Schattingen van het reproductiegetal R recenter dan 14 dagen geleden kunnen een indicator zijn voor de uiteindelijke waarde, maar zijn niet betrouwbaar als voorspeller. De betrouwbaarheid van de schatting wordt kleiner voor recentere dagen, omdat de meldingen voor recente dagen nog niet volledig gerapporteerd zijn en de aantallen meldingen voor toekomstige dagen nog niet bekend kunnen zijn.
Tot 3 november liet de tabel voor de laatste twee weken geen waarde voor R zien maar werd wel de boven- en ondergrens geprojecteerd in een soort ‘pluim’. Met ingang van 3 november is deze ‘pluim’ niet meer zichtbaar op het dashboard.
De informatie over verpleeghuiszorg wordt dagelijks beschikbaar gesteld door het RIVM via een open data bestand. In de aangeleverde gegevens is soms de veiligheidsregio onbekend. Dit heeft als gevolg dat het totaal van de weergegeven cijfers op veiligheidsregio niveau, minder kan zijn dan wat er op landelijk niveau wordt getoond. Het aantal overleden verpleeghuisbewoners wordt getoond op basis van de datum van overlijden. De overlijdensdatum is echter niet altijd bekend. Als dit zo is, dan zijn die gevallen niet op het dashboard zichtbaar.
De manier waarop ingeschat wordt hoeveel verpleeghuisbewoners en verpleeghuislocaties zijn besmet met corona is verbeterd. Sinds 1 juli registreren de GGD’en bij iedere melding of een nieuw besmette persoon in een verpleeghuis woont. Tot eind september 2020 werd deze informatie echter niet benut en werden de aantallen via een andere methode geschat. Dit leidde tot een flinke overschatting van het aantal besmette verpleeghuislocaties. De cijfers op het dashboard geven daardoor vanaf 29 september - met terugwerkende kracht vanaf 1 juli - een veel beter beeld van het werkelijke aantal besmette personen en verpleeghuislocaties.
Oude definitie verpleeghuisbewoner: Iemand wordt als een verpleeghuisbewoner geteld wanneer deze volgens het centrale administratiesysteem (OSIRIS): Op basis van zijn postcode gekoppeld kan worden aan een bekende verpleeghuislocatie of woonzorgcentrum voor ouderen óf een setting (plaats waar de besmetting mogelijk heeft plaatsgevonden) ‘Verpleeghuis’ of een daaraan gerelateerde term heeft óf aan de hand van een andere term in het systeem in verband gebracht kan worden aan een verpleeghuis of woonzorgcentrum voor ouderen. Daarnaast moet de persoon
- ouder zijn dan 70 jaar én
- geen gezondheidsmedewerker zijn én
- geen beroep hebben.
Nieuwe definitie verpleeghuisbewoner: Sinds 1 juli vraagt de GGD voor iedere nieuw positief geteste persoon of dit een verpleeghuisbewoner of een bewoner van een woonzorgcentrum voor ouderen is. Deze informatie wordt gebruikt voor de nieuwe definitie. Iemand wordt als een verpleeghuisbewoner aangemerkt wanneer deze volgens de gegevens van OSIRIS
- Een bewoner is van een verpleeghuis of van een woonzorgcentrum voor ouderen.
- Indien het onbekend is of een persoon in een verpleeghuis of een woonzorgcentrum voor ouderen woont, wordt de oude definitie gebruikt.
Het totaal aantal verpleeghuislocaties per veiligheidsregio is door het RIVM aangeleverd. Eventuele verpleeghuizen met dezelfde postcode worden hierbij gerekend tot één verpleeghuislocatie. Dit is gedaan omdat het aantal besmette locaties ook met dezelfde logica wordt bepaald. Het totaal aantal verpleeghuislocaties per veiligheidsregio is nodig om het percentage besmette verpleeghuislocaties te berekenen. Voor het landelijke totaal aantal verpleeghuislocaties, worden de totalen van alle veiligheidsregio's bij elkaar opgeteld.
Als iemand het nieuwe coronavirus oploopt, is deze persoon een tijd lang besmettelijk voor anderen. Hoe lang dit duurt, verschilt van persoon tot persoon. De schatting van het totale aantal besmettelijke personen gaat gepaard met onzekerheid. Het exacte aantal besmettingen is onbekend, maar we kunnen wel berekenen tussen welke waarden het zich waarschijnlijk bevindt. Zie ook de toelichting van het RIVM.
Tussen 1 juni en 13 oktober werd dit cijfer berekend op basis van de data uit de eerste ronde van het Pienter Corona onderzoek, het aantal ziekenhuisopnames en het aantal positieve testen. Vanaf 13 oktober wordt dit cijfer berekend op basis van de data uit de tweede ronde van het Pienter Corona onderzoek en het aantal ziekenhuisopnames. In de tweede ronde van het Pienter Corona onderzoek is een grotere groep mensen op een besmetting met het virus onderzocht. Ook is er meer inzicht gekregen of en hoe besmettelijk COVID-19-patienten zijn.
Deze gegevens worden wekelijks (op dinsdag) door het RIVM aangeleverd als open data bestand. Deze gegevens worden direct overgenomen op het dashboard. Voor het aantal besmettelijke mensen is geen signaalwaarde beschikbaar omdat dit aantal een inschatting is gebaseerd op een berekening.
Van een representatieve steekproef van zo’n 350 huisartsenpraktijken uit heel Nederland ontvangt Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn wekelijks gegevens over verleende zorg aan hun patiënten. Op basis hiervan berekent Nivel het aantal patiënten met COVID-19-achtige klachten in de afgelopen week. Dit doet het Nivel op basis van diagnosecodes die door de huisartsen worden aangevinkt (‘Acute infectie bovenste luchtwegen’, ‘Andere infectie(s) luchtwegen’, ‘Influenza’, ‘Pneumonie’, ‘Andere virusziekte(n)’, ’Andere infectieziekte’, ‘Koorts’, ‘Benauwdheid’, ‘Hoesten’ ) en aanvullende omschrijvingen van de huisarts die wijzen op COVID-19-achtige klachten.
Om een grotere precisie te bereiken, berekent het Nivel ook de cijfers van de voorgaande weken opnieuw. Ze nemen daarbij eventueel later bekend geworden gegevens mee. Deze informatie wordt wekelijks (op donderdag) beschikbaar gesteld door Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn en als JSON-file aangeleverd bij het ministerie van VWS. Het bronbestand rapport de aantallen per week. De weeknummers uit dit bestand worden omgezet naar de datum van de zondag van de betreffende week voor weergave op het dashboard. De waarden voor de betreffende weken uit het bestand worden daarbij direct overgenomen voor op het dashboard.
In rioolwater kun je ziekteverwekkers zoals het coronavirus meten omdat die met ontlasting via de wc in het rioolwater komen. Dit onderzoek laat zien hoeveel virusdeeltjes in het rioolwater zitten afkomstig uit ontlasting van besmette personen. Deze metingen worden gedaan bij meer dan 300 rioolwaterzuiveringsinstallaties in het hele land. Op elke locatie analyseren onderzoekers van het RIVM minimaal eens per week rioolwater dat in 24 uur verzameld is. Per week kan het aantal gemeten locaties variëren, omdat niet elke meting succesvol wordt afgerond. In het open databestand staat per datum bij welke locaties gemeten is.
Sinds 3 november wordt op het dashboard het aantal virusdeeltjes niet meer per milliliter rioolwater getoond, maar per 100.000 inwoners. Het CBS heeft in samenwerking met de waterschappen het aantal aangesloten inwoners per rioolwaterzuiveringsinstallatie in kaart gebracht. Dit stelt het RIVM in staat om het aantal virusdeeltjes per 100.000 inwoners te berekenen. Ook corrigeert het RIVM nu voor de hoeveelheid water die tijdens de meting bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie binnenkomt (meer regenwater verdunt immers); dit wordt het debiet genoemd. Deze correctie wordt gedaan op gegevens vanaf 7 september. Daarom zijn de gegevens op het dashboard niet meer zichtbaar van vóór die datum. Dit valt samen met de uitbreiding op 7 september van het aantal locaties waar wordt gemeten van circa 80 naar 318.
Bij een meting kan het aantal virusdeeltjes in het rioolwater zo laag zijn, dat het niet gemeten wordt. Dan staat de meetwaarde op 0. Voor sommige metingen geeft het RIVM aan dat ze niet representatief zijn. Deze metingen worden bij het inladen van de gegevens in het dashboard eruit gefilterd. In het huidige onderzoek kunnen trends in aantallen virusdeeltjes zoals een stijging of daling worden gezien. Meer onderzoek is nodig om conclusies aan deze trends te kunnen verbinden.
Het weekgemiddelde wordt berekend door alle meetwaarden in een week op te tellen en dan te delen door het aantal metingen. De weken lopen van maandag t/m zondag. Het gemiddelde voor een week wordt pas berekend in de daarop volgende dinsdag. Dit zodat de week compleet is afgerond, en er tijd is geweest voor het RIVM om de monsters te ontvangen, te analyseren en erover te rapporteren. Let op: het kan voorkomen dat er na dinsdag alsnog gegevens bijkomen van de vorige week, of zelfs de weken daarvoor. Daarom wordt het open databestand dagelijks opnieuw ingelezen. De weekgemiddelden worden hierbij steeds opnieuw berekend. Eventuele correcties op eerdere weken worden doorgevoerd. De meetwaarden per afzonderlijke locatie staan in de grafiek op het dashboard op de datum waarop de meting is uitgevoerd.
Om te bepalen welke zuiveringsinstallatie tot welke veiligheidsregio behoort, wordt gekeken naar het verzorgingsgebied van deze locatie. Dit is het gebied waarvoor de zuiveringsinstallatie rioolwater zuivert. Het RIVM levert per locatie voorhoeveel procent deze in een veiligheidsregio valt. Deze verdeling is nog niet volledig accuraat en wordt de komende tijd verder uitgewerkt. Sommige locaties hebben een verzorgingsgebied dat meerdere veiligheidsregio’s bevat. Als dat zo is, wordt de locatie op het dashboard volledig toegewezen aan de veiligheidsregio die het grootste deel van het verzorgingsgebied omvat. Voor het koppelen van locaties met gemeenten wordt momenteel gekeken naar de postcode van de locatie. Met gebruik van de CBS-indeling gemeente voor postcode wordt vervolgens deze postcode vertaald naar een gemeente. In een paar gevallen kwam hier geen match uit. Voor die uitzonderingen is handmatig op basis van coördinaten gekeken op de kaart tot welke gemeente de locaties behoren. Let op: deze koppelingen zijn mogelijk niet volledig accuraat, want het verzorgingsgebied van een zuiveringsinstallatie hoeft niet gelijk te lopen met gemeentegrenzen. Er wordt gewerkt aan een meer nauwkeurige koppeling tussen locatie en gemeente.
In de tegels van het dashboard wordt de term “Waarde van” gebruikt om aan te geven op wanneer de getoonde waarde betrekking heeft. De term “Verkregen op” wordt gebruikt om aan te geven wanneer de data is ontvangen. Het doel is duidelijker te maken hoe actueel de data is, met name voor indicatoren die altijd terugkijken. Reproductiegetal R bijvoorbeeld wordt één keer per week gepubliceerd door het RIVM maar de waarde voor de laatste bekende R betreft altijd een datum van twee weken geleden. We melden dan bij “Waarde van” de datum van twee weken geleden en “Verkregen op” wanneer de R-waarde voor het laatst is gepubliceerd is door het RIVM (deze week).
Dit dashboard is in korte tijd tot stand gekomen. Het is daarom nog niet gelukt om de code voor het inlezen van de data en het construeren van de JSON- bestanden open source beschikbaar te stellen. Dit zal binnen afzienbare tijd beschikbaar worden gesteld. De code van de webapplicatie is op 5 juni 2020 gepubliceerd op GitHub. De databerekeningen zijn ook beschikbaar via Github.