Vaccinaties
Waar komen de cijfers vandaan?
Het RIVM levert op dinsdag en donderdag cijfers over het aantal gezette prikken. Deze data zijn op dit moment nog niet beschikbaar als open data.
Het RIVM levert weekcijfers over de vaccinatiegraad en het aantal gevaccineerde mensen; deze cijfers komen op woensdag op het dashboard. De cijfers over de totale vaccinatiegraad in Nederland (18 jaar en ouder / 12 jaar en ouder) komen uit een andere bron dan de cijfers over de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en de vaccinatiegraad per gemeente.
De cijfers over de totale vaccinatiegraad in Nederland zijn de berekende cijfers die het RIVM aanlevert aan ECDC. Deze data zijn nog niet beschikbaar als open data.
De cijfers over de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep zijn nog niet beschikbaar als open data.
De cijfers over de vaccinatiegraad per gemeente zijn beschikbaar als open data.
- Bekijk de open data van het RIVM over de vaccinatiegraad per gemeente
- Bekijk de beschrijving van de dataset van het RIVM over de vaccinatiegraad per gemeente
Hoe komen de cijfers tot stand?
Gezette prikken
Het aantal gemelde prikken komt uit data die de GGD'en doorgeven aan het RIVM. Het RIVM houdt in CIMS bij hoeveel prikken GGD-priklocaties, de ziekenhuizen, de instellingen en de huisartsen hebben gezet. Maar de gegevens in CIMS zijn nog niet compleet, omdat huisartsen en instellingen een klein deel van de prikken die zij hebben gezet nog niet hebben gemeld.
Ondanks de ontbrekende gegevens in CIMS, willen we een zo goed mogelijk beeld geven van het aantal gezette prikken en het aantal gevaccineerde mensen. Daarom toont het dashboard een berekening van het RIVM van het aantal gezette prikken in instellingen en huisartsenpraktijken en van het aantal gevaccineerde mensen. Het RIVM maakt de berekening door te kijken naar hoeveel vaccins er zijn bezorgd bij priklocaties.
- Bekijk de toelichting op de berekening op de website van het RIVM
Onder de tabel met de vaccinatiecijfers staat een groene balk. Als u hier klikt op 'meer informatie', verschijnt een tekst met uitleg.
In de gezette prikken tellen ook de 'derde prikken' mee. De derde prik is de extra prik voor mensen met een ernstige afweerstoornis.
Het berekende aantal gezette prikken bij huisartsen blijft op dit moment gelijk, omdat het RIVM bezig is met het opnieuw berekenen van het aantal gezette prikken bij huisartsen. Als de berekening klaar is, zal het aantal gezette prikken bij huisartsen worden bijgewerkt.
Vaccinatiegraad
Het RIVM baseert de cijfers over de totale landelijke vaccinatiegraad tot nu toe op het berekende aantal gezette prikken, omdat de gemelde prikken in het registratiesysteem CIMS eerder niet compleet genoeg waren. Omdat de vaccinatiegraad deels gebaseerd is op berekeningen, kan de werkelijke vaccinatiegraad iets anders zijn.
De cijfers over de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en de vaccinatiegraad per gemeente komen wel uit CIMS. Het RIVM registreert in CIMS bij hoeveel mensen de vaccinatie is begonnen en bij hoeveel mensen de vaccinatie is afgerond. Een vaccinatie is begonnen als iemand een eerste prik heeft gehad. Een vaccinatie is afgerond als iemand de laatste benodigde prik heeft gehad. Afhankelijk van het type vaccin is dat direct na de eerste prik (Janssen-vaccin) of pas na de tweede prik (andere vaccins). Als iemand de laatste benodigde prik heeft gehad, is deze persoon volledig gevaccineerd.
Op het dashboard laten we bij ‘opkomst 1e prik’ zien hoeveel mensen minimaal één prik hebben gehaald. We laten ook zien hoeveel mensen alle benodigde prikken hebben gehad en dus volledig zijn gevaccineerd.
Als in een bepaalde bevolkingsgroep de vaccinatiegraad heel hoog of juist heel laag is, kan dit herleidbaar zijn tot personen. Vanwege de privacy toont het dashboard in die gevallen daarom 'meer dan 95%' of 'minder dan 5%' in plaats van een precies percentage.
Vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en per gemeente in werkelijkheid hoger
De vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en per gemeente ligt in werkelijkheid hoger dan op het dashboard staat. Dat heeft drie oorzaken:
- Huisartsen en instellingen hebben een klein deel van de prikken die zij hebben gezet nog niet gemeld aan CIMS. De cijfers over het aantal gevaccineerde mensen zijn daardoor niet compleet.
- In CIMS staan alleen de prikken die zijn gezet bij mensen die toestemming hebben gegeven om hun vaccinatie te registreren.
- Mensen die twee prikken hebben gehad met twee verschillende vaccins, tellen op het dashboard nog niet mee als volledig gevaccineerd. Het gaat bijvoorbeeld om mensen die een eerste prik met het AstraZeneca-vaccin hebben gehad bij de huisarts en een tweede prik met BioNTech/Pfizer of Moderna bij de GGD.
Voor de leesbaarheid gebruikt het dashboard afgeronde getallen voor de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep en per gemeente. We ronden alle getallen naar beneden af.
Aantal volledig gevaccineerde mensen in werkelijkheid hoger
Het aantal volledig gevaccineerde mensen is in werkelijkheid hoger dan in de grafiek op het dashboard staat. Dat heeft naast de drie oorzaken die hierboven staan genoemd nog een vierde oorzaak:
- Van de vaccins van BioNTech/Pfizer, Moderna en AstraZeneca zijn normaal twee prikken nodig voor een volledige vaccinatie. Maar mensen die corona hebben gehad, zijn na één prik al volledig gevaccineerd. Op het dashboard tellen deze mensen toch nog niet mee als volledig gevaccineerd. Het is nog niet mogelijk om in de data onderscheid te maken tussen mensen die twee prikken nodig hebben en mensen die maar één prik nodig hebben omdat ze corona hebben gehad.
Wachttijd na laatste prik
Op het dashboard telt iemand als volledig gevaccineerd direct na de laatste prik. Het dashboard houdt dus geen rekening met de wachttijd na de laatste prik. In Nederland geldt een wachttijd van vier weken voor het Janssen-vaccin en een wachttijd van twee weken voor overige vaccins. Pas daarna geeft de vaccinatie voldoende bescherming tegen COVID-19 en telt de vaccinatie ook als een geldig coronabewijs.
Beschikbare vaccins voor priklocaties & gezette prikken
Het dashboard toont in de grafiek ‘Beschikbare vaccins voor priklocaties & gezette prikken’ hoeveel vaccins in totaal beschikbaar waren voor priklocaties in Nederland en hoeveel prikken daarmee zijn gezet. Vaccins die bestemd zijn voor het Caribisch gebied (Aruba, Curaçao, Sint Maarten, Bonaire, Saba en Sint Eustatius) zijn niet opgenomen in de cijfers.
Vaccins zijn niet meteen na levering beschikbaar, omdat op nieuwe leveringen standaard eerst een aantal controles worden uitgevoerd. Daarna zijn de vaccins beschikbaar voor bezorging bij de priklocaties.
Tot juli 2021 laat de zwarte lijn zien hoeveel vaccins er in totaal beschikbaar waren en hoeveel prikken daarmee kunnen worden gezet. Een deel van die vaccins is voorraad die nog niet is bezorgd bij de priklocaties. Vanaf juli 2021 zegt het aantal beschikbare vaccins minder over hoeveel prikken er kunnen worden gezet, omdat we meer vaccins beschikbaar hebben dan we nodig hebben. Daarom laat de zwarte lijn vanaf dat moment alleen de vaccins zien die zijn bezorgd op de priklocaties. Hoeveel vaccins er nog op voorraad zijn, is te zien in andere grafieken op het dashboard.
Het RIVM gaat uit van 6,9 doses per flesje voor BioNTech/Pfizer, 10 per flesje Moderna, 11 per flesje AstraZeneca en 5 per flesje Janssen. Voor sommige vaccins kunnen dit andere hoeveelheden zijn dan de fabrikant aangeeft. Het RIVM houdt in de berekende aantallen rekening met 1% verspilling. Bij een deel van de prikken die door de GGD’en zijn gezet, staat in CIMS niet vermeld met welk vaccin dit is gedaan. Deze prikken zijn niet meegerekend in de grafiek.
Veranderingen in de cijfers
Vaccinatiegraad
Mensen die één prik hebben gehad nadat ze corona hebben gehad, tellen vanaf 22 september 2021 ook mee als volledig gevaccineerd in de cijfers per gemeente en per leeftijdsgroep. Hierdoor zijn deze cijfers gestegen. Daarnaast is op dezelfde datum een aantal vaccinaties met Janssen die te veel waren meegeteld, uit de data gehaald. Daardoor is de vaccinatiegraad per leeftijdsgroep wat gedaald.
Verwachte prikken
Tot 15 september 2021 was in de grafiek ‘Geleverde en gecontroleerde vaccins & gezette prikken in totaal’ te zien hoeveel vaccins en gezette prikken er werden verwacht in de komende weken. Voorheen werd een berekening gemaakt van het verwachte aantal prikken door te kijken naar hoeveel vaccins worden bezorgd op priklocaties. Alle geleverde vaccins werden namelijk in de dagen erna direct gebruikt. Inmiddels is dat niet meer zo. We krijgen meer vaccins dan we direct nodig hebben. De verwachting is op deze manier dus niet goed meer te berekenen en staat daarom niet meer in de grafiek.
Verbetering berekend aantal prikken
Het aantal prikken in instellingen en bij huisartsen blijkt van 6 januari tot en met 27 april niet goed te zijn berekend door een programmeerfout in het rekenmodel van het RIVM. We hebben de cijfers op 29 april 2021 met terugwerkende kracht verbeterd op het dashboard. Lees de uitgebreide toelichting op de website van het RIVM.
Minder verspilling
Tot 13 april hield het RIVM rekening met 5% verspilling. Uit data van de GGD'en blijkt dat 1% een betere aanname is van de verspilling bij instellingen en huisartsen. Dit is op 13 april met terugwerkende kracht aangepast.
Ontbrekende prikken toegevoegd
Op 27 juli 2021 zijn ongeveer 160.000 prikken verwerkt die niet goed waren doorgekomen bij het RIVM. Deze zijn op die datum toegevoegd op het dashboard.
Verbeterde data
De GGD heeft geannuleerde of mislukte vaccinaties uit de data verwijderd. Ook heeft de GGD correcties doorgevoerd bij prikken die met verschillende type vaccins zijn gezet. Ongeveer 160.000 prikken zijn uit de dataset verwijderd. In de verbeterde dataset zijn de cijfers tot 9 augustus 2021 verwerkt. Dit is op 10 augustus 2021 op het dashboard bijgewerkt.
Waar komen de cijfers vandaan?
De cijfers komen uit het gedragsonderzoek van het RIVM. Het RIVM levert deze cijfers aan als open data.
- Bekijk de open data van het RIVM over de vaccinatiebereidheid
- Bekijk de beschrijving van de dataset van het RIVM over de vaccinatiebereidheid
Hoe komen de cijfers tot stand?
De cijfers zijn een optelsom van deelnemers aan het onderzoek die al gevaccineerd zijn en deelnemers die gevaccineerd willen worden. In het gedragsonderzoek krijgen mensen de vraag of zij een uitnodiging hebben gehad voor vaccinatie. Het percentage op het dashboard bij ‘vaccinatiebereid of al gevaccineerd’ bestaat uit de som van vier antwoordcategorieën, namelijk: 1) uitnodiging ontvangen en al gevaccineerd, 2) uitnodiging ontvangen en afspraak gemaakt, 3) uitnodiging ontvangen en van plan afspraak te maken, en 4) nog geen uitnodiging ontvangen maar wil wel gevaccineerd worden.
De deelnemers aan het onderzoek zijn een zo goed mogelijke afspiegeling van de bevolking. Het is echter bekend dat bepaalde groepen niet goed vertegenwoordigd zijn in het onderzoek, zoals mensen met een migratieachtergrond. Bij deze groepen is de vaccinatiebereidheid lager. Als deze groepen wel goed vertegenwoordigd zouden zijn in het onderzoek, zouden de cijfers volgens het RIVM waarschijnlijk iets lager zijn.
Veranderingen in de cijfers
Tot en met ronde 11 van het onderzoek (gehouden van 20 t/m 26 april) werd onderzoek gedaan naar de vaccinatiebereidheid van mensen die nog geen uitnodiging hadden gehad voor vaccinatie. Alleen mensen die nog geen uitnodiging hadden gehad, kregen de vraag of zij een prik willen hebben tegen COVID-19. Omdat steeds meer mensen een uitnodiging hebben gehad, levert deze vraagstelling na verloop van tijd een vertekend beeld op.
Vanaf ronde 12 (gehouden van 11 t/m 17 mei) is de vraagstelling daarom aangepast zoals hierboven beschreven onder ‘Hoe komen de cijfers tot stand?’.
Andere cijfers over vaccinatiebereidheid
Er zijn ook andere terugkerende onderzoeken die de vaccinatiebereidheid meten, bijvoorbeeld het onderzoek van I&O research en het onderzoek van Ipsos. Het RIVM doet ook nog een ander onderzoek (WP3) dat de vaccinatiebereidheid meet, maar dit onderzoek wordt minder vaak uitgevoerd. Het CBS doet onderzoek per kwartaal.
De uitkomsten van de onderzoeken kunnen verschillen. Dit komt onder andere doordat het RIVM in het gedragsonderzoek alleen de mensen meetelt die duidelijk ‘ja’ antwoorden op de vraag of ze een prik willen krijgen, terwijl andere onderzoeken ook alle mensen meetellen die ‘waarschijnlijk wel’ een prik willen. Ook kan de datum van het onderzoek invloed hebben op de vaccinatiebereidheid, omdat de vaccinatiebereidheid verandert over tijd.
Waar komen de cijfers vandaan?
Gegevens over de leveringen en de voorraad zijn afkomstig van het RIVM. Deze gegevens zijn nog niet beschikbaar als open data.
Hoe komen de cijfers tot stand?
Leveringen
Het dashboard toont in de grafiek ‘Leveringen’ de vaccins die Nederland krijgt. Het RIVM gaat uit van 6,9 doses per flesje voor BioNTech/Pfizer, 10 doses per flesje voor Moderna, 11 doses per flesje voor AstraZeneca en 5 doses per flesje voor Janssen. Voor sommige vaccins kunnen dit andere hoeveelheden zijn dan de fabrikant aangeeft.
In deze cijfers tellen ook de vaccins voor Caribisch Nederland mee en de vaccins die Nederland doneert aan andere landen.
Voorraad per type vaccin
Het dashboard toont in de grafiek ‘Voorraad per type vaccin’ de totale en de beschikbare voorraad per type vaccin bij de centrale opslaglocatie. De totale voorraad bevat de beschikbare en de nog niet beschikbare voorraad. De nog niet beschikbare voorraad zijn de vaccins die nog gecontroleerd moeten worden.
De omvang van de voorraden fluctueert. Vlak na een nieuwe levering is de totale voorraad van een vaccin relatief hoog, vlak voor de volgende levering uit controle komt, is de beschikbare voorraad lager.
In deze cijfers tellen ook de vaccins voor Caribisch Nederland mee en de vaccins die Nederland doneert aan andere landen.